- Αμάλφι
- (Amalfi).Κωμόπολη (5.589 κάτ.) της νότιας Ιταλίας, στη χερσόνησο του Σορέντο, Δ του Σαλέρνο. Μαζί με τις γειτονικές της περιοχές, αποτελεί μια από τις πιο αξιόλογες τουριστικές ζώνες της νότιας Ιταλίας. Κατά τον Μεσαίωνα το Α. ήταν ναυτική δημοκρατία και γνώρισε μεγάλη ακμή, όπως μαρτυρούν τα σωζόμενα μνημεία του παρελθόντος της: o καθεδρικός του Αγίου Ανδρέα με τις ορειχάλκινες θύρες του, που κατασκευάστηκαν στην Κωνσταντινούπολη πριν από το 1066, η μονή των Αμαλφηνών καπουτσίνων και τα νεώρια.
Ιστορία. Οι πρώτες ιστορικές πληροφορίες για το Α. ανάγονται στον 8ο αι. Η ευνοϊκή γεωγραφική του θέση και το επιχειρηματικό πνεύμα των εμπόρων του εξασφάλισαν στο Α. αυτονομία, πρώτα οικονομική και έπειτα πολιτική. Τον 9o αι. επωφελήθηκε, όπως και άλλες πόλεις της νότιας τυρρηνικής ακτής, από την εξασθένηση της βυζαντινής κυριαρχίας εξαιτίας των επιθέσεων των Λογγοβαρδών, για να ανεξαρτητοποιηθεί από το δουκάτο της Νάπολης και να οργανωθεί σε δημοκρατία (839). Το δημοκρατικό της σύστημα, όμως, μετατράπηκε γρήγορα σε μια μορφή δουκάτου, υπό την επικυριαρχία του Βυζαντίου (958). Το 907 ο άρχοντας της πόλης είχε πάρει τον βυζαντινό τίτλο του σπανθαροκανδιδάτου, και αργότερα του πατρικίου. Η εξάρτηση αυτή από το Βυζάντιο, αν και τυπική, επέτρεψε στο Α. να απολαμβάνει πολλά προνόμια στην Κωνσταντινούπολη όπου υπήρχε παροικία Αμαλφηνών εμπόρων. To 980 μνημονεύονται Αμαλφηνοί μοναχοί στο Άγιον Όρος, οι οποίοι μεταξύ 985 και 990 έχτισαν μονή. Στην περίοδο αυτή το Α. αυξάνει συνεχώς τη ναυτική ισχύ του και αναπτύσσει ήδη ανθηρές εμπορικές συναλλαγές με τη νότια Ιταλία και με τα λιμάνια της Μεσογείου, όπου είχε εγκαταστήσει πολυάριθμους εμπορικούς οίκους. O στόλος του έλαβε ενεργό μέρος και στους αγώνες εναντίον των Σαρακηνών. Το Α. άρχισε να παρακμάζει με την επέκταση της νορμανδικής ισχύος. Το 1131 το κατέλαβε ο βασιλιάς της Σικελίας Poγήρος Β’ και το 1135 Πιζανοί κατέστρεψαν τον στόλο του και τον λεηλάτησαν. Αυτό ήταν και το οριστικό τέλος της ισχύος του. Κατά τη λεηλασία, οι Πιζανοί ανακάλυψαν τυχαία το περίφημο χειρόγραφο των Πανδεκτών του Ιουστινιανού, που συνέβαλε στην αναβίωση του Ρωμαϊκού δικαίου στην Ιταλία.
Αμαλφιτών, μονή.Μοναστήρι που ίδρυσαν ορθόδοξοι μοναχοί από το Α. στο Άγιον Όρος. Η ίδρυση του μοναστηριού εντοπίζεται μεταξύ του 985 και του 990. Το μοναστήρι, που σήμερα δεν υπάρχει, λεγόταν και μονή των Αμαλφηνών. Το αρχείο της διασώζεται στη μονή της Μεγίστης Λαύρας.
Σελίδα κώδικα, ίσως του 16ου αι., που περιέχει τους περίφημους Πίνακες του Αμάλφι, συλλογή ναυτικών νόμων που ίσχυσαν έως τον 17ο αι. σε όλα τα λιμάνια της Ιταλίας και στα περισσότερα της Μεσογείου (Δημοτικό Μουσείο, Αμάλφι·φωτ. Igda).
Καθεδρικός ναός στο Αμάλφι, βυζαντινής αρχιτεκτονικής, αλλά με έκδηλη τη σικελονορμανδική επίδραση.
Dictionary of Greek. 2013.